PRAVNIČKI DOMETI PESNIKA LAZE KOSTIĆA

utor ove studije dokazuje da je Laza Kostić ne samo veliki srpski pesnik, dramski pisac, prevodilac, književni i pozorišni kritičar, novinar, nacionalni tribun, političar, diplomata, filozof i estetičar - već da je značajan doprinos dao i na pravnom polju. Postao je doktor prava sa svega 25 godina, tako što je svoj rad, napisan na latinskom jeziku, uspešno odbranio 1. maja 1866. na Kraljevskom univerzitetu u Pešti.

U ovom radu se po prvi put u našoj naučnoj literaturi postavlja pitanje karaktera odbranjenog Kostićevog doktorata. Autor otvara dilemu da li je tekst od šest stranica Theses e scientiis iuridicis et politicis zaista doktorat Laze Kostića ili je uz taj sačuvani štampani tekst išao i rad većeg obima, koji se uobičajeno nazivao Dissertatio, uz koji su zajedno išle Theses. Iz dva dela su bili doktorati i drugih autora koji su to akademsko zvanje stekli ranije na istom fakultetu, poput Jovana Hadžića (1826) i Save Tekelija (1786). Odgovor na ovu dilemu potražio je kroz istraživanja u odgovarajućim mađarskim i domaćim arhivama. Na osnovu pronađene originalne doktorske diplome Laze Kostića (sačuvane u arhivi Matice srpske) autor je ustanovio da je zaista postojala odgovarajuća dissertatio inauguralis, dok je na osnovu sačuvanih zapisnika sa završnih doktorskih ispita utvrdio da je njen naziv bio: De legibus serbici Stephani Uros Dushan (O srpskom zakonodavstvu Stefana Uroša Dušana). Autor je time došao do veoma značajnog podatka za našu istoriografiju, pogotovo pravnu.

U drugom delu monografije, autor se bavi prevodom Laze Kostića jednog od najznačajnijih udžbenika rimskog pandektnog prava, slavnog nemačkog romaniste Hajnriha Dernburga (1829-1907). Ovo trotomno remek-delo (Pandekten, 1884-87) predstavljalo je temelj novovekovne evropske pravne kulture. Nalog za taj poduhvat Laza Kostić je dobio od Kraljevske hrvatsko-slavonsko-dalmatinske zemaljske vlade u Zagrebu. Prvi tom prevoda „Pandekta“ izdat je 1900. u Zagrebu, drugi je ostao u rukopisu, a ne zna se da li je Kostić do kraja okončao ovaj posao.

Tekst koji nam je dostupan pokazuje sa koliko inventivnosti je Kostić pokušavao da stvori novu pravnu terminologiju, zasnovanu na narodnom jeziku, preuzimajući tada dominantne ideje istorijskopravne škole i sledeći učenje slavnog Valtazara Bogišića.

Nagrada grada Beograda za 2018. godinu.