Knjiga Vilijama Pola, Država: njeno poreklo i funkcija, napisana je početkom 1917. godine, malo pre Lenjinove Države i revolucije, verovatno njegovog najliberterskijeg dela. Pol je bio član marksističko-deleonističke Socijalističke laburističke partije, i kasnije jedan od osnivača Komunističke partije Velike Britanije. Njegova kritika državnog socijalizma u načelu podseća na liberterski princip anarhista: pošto će državno vlasništvo i upravljanje dovesti do birokratskog despotizma, socijalna revolucija mora ih zameniti industrijskom organizacijom društva sa direktnom radničkom kontrolom. Mnogo je značajnije to što su te ideje bile ostvarene u spontanoj revolucionarnoj akciji, na primer, u Nemačkoj i Italiji posle Prvog svetskog rata, i u Španiji (ne samo u poljoprivrednim seoskim oblastima, već takođe u industrijskoj Barseloni) 1936. godine. Moglo bi se tvrditi da je neki oblik komunizma [radničkih] saveta prirodna forma revolucionarnog socijalizma u industrijskom društvu. Ta tvrdnja odražava intuitivno razumevanje da je demokratija ozbiljno ograničena kada bilo koji oblik autokratske elite kontroliše industrijski sistem, bilo da su to vlasnici, menadžeri i tehnokrate, „avangardna“ partija ili državna birokratija. Klasični liberterski ideali koje su dalje razvili Marks i Bakunjin, i svi istinski revolucionari, ne mogu se ostvariti u uslovima autoritarne vlasti, u kojima čovek neće biti slobodan da do kraja razvije sopstvene potencijale, a proizvođač će ostati degradirani „fragment ljudskog bića“: oruđe u proizvodnom procesu kojim se upravlja odozgo.
Noam Čomski
.png){kind=logo}
