PALATA SNOVA

Palata snova je remek-delo u kom je Kadare u zatvoreni sistem orijentalne despotije, u vreme otomanske Turske, u Tabir Saraj smestio instituciju koja se bavi sakupljanjem, klasifikacijom i tumačenjem snova u carstvu, kao viziju pakla totalitarne države... Glavni junak Palate snova Mark Alem Ćuprilija pripada drevnoj albanskoj porodici koja je dala više turskih vezira…
„Zaista je bilo neshvatljivo i čudesno da se u staljinističkoj Albaniji, u kojoj je čitava kultura bila pod ideološkom kontrolom a u literaturi su vladali kanoni soc-realizma, iznenada nametnuo pisac tako modernog izraza kakav je Kadare.
Pravo remek-delo među knjigama predstavlja Palata snova, u kojoj je Kadare u zatvoreni sistem orijentalne despotije, oličen u Otomanskom carstvu, projektovao osobenu viziju pakla kao totalitarne države u kojoj je sve pod kontrolom, uključivši i ljudske snove. Kadare u jednom zapisu i sam upućuje na infernalnu strukturu Palate snova: ‘Odavno me je privlačilo projektovanje jedne vizije pakla. Znao sam da je teško, da ne kažem i nemoguće, da stvorim nešto originalno nakon dosadašnjih velikih arhitekata pakla kakvi su bili anonimni stari Egipćani, Homer, Sveti Avgustin ili Dante... Što sam više razmišljao o tome, to mi je jasnije postajalo da se tu radi o nekakvom kraljevstvu smrti sačinjenom od našeg spavanja i snova, dakle od onostranog dela naših bića, koje paralelno i istovremeno živi uz nas... Bili su tu i košmari, koprcanja savesti, izgubljene nade. Ali, izad svega bilo je tu i ono administrativno stepenovanje, sektori po kojima su snovi morali proći, da bi temeljno bili proučeni i protumačeni, što je građevinu Palate snova na neki način činilo bliskom strukturi danteovskog pakla.’
Objavljivanje Palate snova 1981. godine donelo je Kadareu još jedan, poslednji period teških iskušenja, zabrane da objavljuje koja je trajala nekoliko godina, kao i pojačani strah od tajne policije. Ipak, ta je godina verovatno označila i njegovu definitivnu unutrašnju prekretnicu i pobunu... “
Škeljzen Malići