RUDARSKO PUTOVANJE PO SRBIJI

"Jedinstven putopis barona Herdera po Srbiji izuzetna je knjiga, u kojoj se zapažanjima, sugestijama, idejama i otvorenim pitanjima uliva nada i jača samopouzdanje potlačenog srpskog naroda. Dugo ropstvo ostavilo je neuku Srbiju vekovima „u mraku“.
Njen vispreni vladar, vrhovni knez i pravitelj naroda srpskog Mi¬loš Obrenović (1783–1860), uspeo je Hatišerifom iz 1830. da obezbedi delimičnu samoupravu i slobodu škole u Srbiji. Nepismen ali vrlo inteligentan čovek i diplomata, znajući da su se u antičko i srednjovekovno doba na teritoriji tadašnje Srbije intenzivno iskopavale rude, smatrao je da bi obnova rudarstva i otvaranje novih rudnika ubrzali njen privredni razvoj. Za sprovođenje tog plana bili su mu potrebni iskusni stručnjaci iz oblasti geologije i rudarstva, koje nalazi u tadašnjoj Nemačkoj. Istraživačko putovanje vrhovnog saksonskog rudarskog starešine barona Herdera po Srbiji, 1835, ostavilo je najveći trag u istoriji njenog privrednog razvoja.Neosporno je da je Herder ispunio sva kneževa očekivanja vezana za obnavljanje starih i otkrivanje novih rudišta. Iako se knez Miloš nikada nije sreo s baronom Herderom, bio mu je neizmerno zahvalan jer je kao neko ko dolazi s razvijenog Zapada razumeo da je budućnost Srbije u obnavljanju, sprovođenju i uspešnoj organizaciji jedne od najstarijih privrednih grana – rudarstva. Srbija tog vremena nije imala školovane geologe i rudarske stručnjake, pa je kneževa velika zamisao pronalazila put služeći se Herderovim intelektom i položajem koji je imao u kraljevini Saksoniji, najpoznatijoj rudarskoj sili tog vremena. Njihova veoma značajna saradnja nažalost je prekinuta preranom smrću Herderovom, a planovi za obnovu rudarstva napušteni po kneževoj abdikaciji."
Alena Zdravković