PUT U NIGDE

Knjiga “Put u Nigde – Otkrivanje Srba od Kapadokije do Karpata” je dinamičan i bogato ilustrovan putopis o fantastičnoj realnosti organski povezanog prostora Balkana i Male Azije koji otkriva značajnu, a zanemarenu, epizodu iz prošlosti srpskog naroda.

Autor naglašava da ga je na ovo putničko istraživanje pokrenula poruka-putokaz koje je učeni monah Domentijan iz 14. veka vešto sakrio u žitiju svoga učitelja Svetoga Save kome je bio saputnik. Boris Subašić je proučavajući srednjovekovne geografske karte i opise prostora stekao čvrsto uverenje da je Sava hodočastio u Kapadokiju. Autor je, kao i na putovanjima opisanim u prethodne dve knjige, verovao da će odgovor pronaći samo ako otkrije Savine staze i hoda njima, jer je to u nedostatku pisanih svedočanstva jedini način da se iskustveno spoznaju njegovi podvizi i ličnost. Uveren da je to Domentijanova poruka, autor je pripremajući putovanje istraživao naučnu literaturu o antičkoj Anatoliji, današnjoj turskoj Andoliji, kojoj pripada Kapadokija i otkrio brojna svedočanstva iz romejskih i arpskih izvora o maloazijskim Srbima. NJih je na prostor ispod Bitinijskog Olimpa od 7. veka u masama kolonizovalo Romejsko carstvo kao graničare, krajišnike. Glavni grad srpske kolonije u oblasti Gordiji, po njegovim stanovnicima je nazvan Gordoserbon, a Srbi su se tokom ratova sa Omejadskim kalifatom raselili do rubova Kapadokije.

Fragmenti srednjovekovnih hronika koji nisu bili inspirativni za kabinetske istraživače navikle na udobnost, za putopisca-planinara su bili više nego izazovni. On se, nalik drevnim putnicima, prepustio svojim zvezdama nekretnicama, Svetom Savi i Goroderbonu, da ga vode kroz lutanja tokom kojih on beleži kaleidoskopske slike paralenih stvarnosti u kojima žive Balkan i Mala Azija, a u kojima se neprestano i neočekivano pojavljuju Srbi, Tokom putovanja autor saznaje da je ovaj prostor u dubokoj prošlosti Zemlje bio kontinent, u nauci nazvan Balkanodolija, i da je baš u ovoj istorijski najtrusnijoj oblasti sveta kolevka civilizacije. Žižna tačka svih Subašićevih puteva je grad i oblast Nigde, na krajnjem jugoistoku Turske gde na masivu Taurusa pronalazi ostatke tvrđava gde su od 7-9. veka stražarili Srbi i pored kojih je prošao Sava na svom putovanju u Kapadokiju.

U podzemnom manastiru na periferiji Nigdea, koji je Sava nesumnjivo posetio, putnika dočekuje freska Bogorodice Trojeručice, kojoj i današnje tursko stanovništvo pripisuje iste čudesne moći, kakve ima ikona Trojeručice koju je naš svetitelj dobio kao zaveštanje svog duhovnog uzora Svetog Save Osvećenog u njegovom manastiru u Judejskoj pustinji. Subašić smatra da je razlog hodočašća Save Srpskog u Kapadokiju činjenica da je Sava Osvećeni rođen u kapadokijskoj Cezareji i zamonašio se u nekom od podzemnih manastira na prostoru između današnjih gradova Kajseri i Nigde,

Posle više od milenijuma srpski putopisac je na Taurusu odao počast senima tamošnjih srpskih graničara, a zatim krenuo ka drugoj planinskoj međi imaginarne Balkanodolije, ka Karpatima, putem Hilandarca Svetog Nikodima, prosvetitelja Vlaške i Moldavije, “podunavskog Svetog Save”. Službeni glasnik je objavljivanjem ovog putopisa ukazao naučnim specijalistima na potpuno zanemarenu oblast čije bi detaljeno istraživanje moglo da pruži važna saznanja o nacionalnoj istoriji.