SNOVI SVIREPIH NOĆI NOVEMBAR 1942. INTIMNA ISTORIJA PREKRETNICE DRUGOG SVETSKOG RATA

Kao popularni udžbenik majstorski napravljena; kao popularna nauka verovatno jedinstveno dostignuće od međunarodne važnosti. Kao književnost, misaono duboko provokativna knjiga koja tera čitaoca da se izokrene prema unutra, ka svom vremenu.“ Peter Englund svoje dramatis personae (vojnika Crvene armije, jevrejske izbeglice, profesorku univerziteta u opkoljenom Lenjingradu, italijanskog majora, japanskog mornaričkog kapetana, francuskog pisca, englesku domaćicu, nemackog oficira, rusku pesnikinju, i druge) prati, oslanjajući se na njihove dnevnike, prepisku, i arhivsku građu različite provenijencije. Na taj način gradi, preplićući njihova iskustva u ratu, jednu „paralelnu dimenziju“, na čijoj ravni se odvijala sva ratna brutalnost, herojstvo, požrtvovanost, ideološka zaslepljenost, izdaja, nada u pobedu. Englundov pristup otvara prostor koji je često izmicao istoričarima koji su se bavili ili se bave istraživanjem ovog najvećeg ratnog sukoba u istoriji, sa njegovim nepojmljivim potencijalom u uništavanju ljudskih života i materijalnih dobara. To je davanje ljudskog lica i imena onima koji su izmicali pažnji kao „nevažni akteri“, „bezimene žrtve“, ali i onima koji su „samo izvršavali naređenja“, čime Englund vraća nadu u ono što se često gubi iz vida bavljenjem „velikom istorijom“ – da se uvek radi o ljudima koji čine, opet treba reći, voljne i nevoljne učesnike istorije, postajući njene žrtve ali i dželati.